Czym jest seplenienie i kiedy przestaje być normą rozwojową?
Seplenienie, czyli nieprawidłowa wymowa głosek syczących, tzn. s, z, c, dz (a czasem także szumiących: sz, ż, cz, dż), może mieć różne źródła:
anatomiczne – np. nieprawidłowa budowa zgryzu, skrócone wędzidełko języka, obniżone napięcie mięśniowe,
funkcjonalne – przedłużające się ssanie smoczka lub kciuka, nieprawidłowe połykanie, nawykowe wsuwanie języka między zęby,
środowiskowe – brak prawidłowych wzorców mowy, naśladowanie błędnej wymowy,
rozwojowe – niedojrzałość narządów artykulacyjnych i układu nerwowego.
Seplenienie to jedna z najczęściej spotykanych wad wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym.
Wiele maluchów w tym okresie dopiero kształtuje swój aparat artykulacyjny i uczy się poprawnej realizacji trudniejszych głosek. Dzieci zaczynają mówić pełnymi zdaniami, opowiadają o swoich przeżyciach, zadają pytania i coraz swobodniej posługują się językiem. To również czas, w którym mogą ujawniać się różnego rodzaju wady artykulacyjne.
Tak więc, czy o seplenieniu możemy mówić, że jest normą?
Do około 5. roku życia lekkie słyszalne seplenienie może być uznawane za etap rozwoju mowy – szczególnie jeśli dziecko mówi dużo i chętnie, a w jego mowie widać postępy.
Aparat artykulacyjny przedszkolaka nie jest jeszcze w pełni sprawny, dlatego niektóre głoski mogą brzmieć niewyraźnie. Dzieje się tak np. podczas wdrażania nauki drugiego języka lub przy wymianie zębów mlecznych na stałe.
Ważne! Jest to jednakże etap przejściowy!
Kiedy warto skonsultować się z logopedą? Jeżeli Twoje dziecko po 5. roku życia nadal sepleni, tzn.:
-głoski zastępowane są przez inne (np. „s” wymawiane jako „ś”),
-dziecko układa języczek zbyt blisko zębów podczas mówienia,
-wada wymowy utrudnia zrozumienie dziecka,
-pojawia się frustracja, co za tym idzie brak chęci do mówienia lub wycofywanie się w kontaktach z rówieśnikami,
-niepokoi Cię dziwny 'świszczący' dźwięk, szum podczas wymowy głosek,
-widzisz jakby powietrze uciekało bokiem.
Pamiętaj – jeśli tylko coś Cię niepokoi- im szybciej rozpoczniemy terapię logopedyczną, tym łatwiej dziecko nauczy się poprawnej wymowy.
W większości przypadków seplenienie można skutecznie skorygować, a przedszkolaki zwykle bardzo chętnie uczestniczą w „zabawach logopedycznych”, bo tak należy nazywać zajęcia, aby zachęcić malucha do włączenia w terapię.
Skutki niekorygowanego seplenienia:
*utrwalenia wady wymowy w mowie dorosłej,
*trudności w nauce czytania i pisania (piszę wyrazy tak, jak je słyszę),
*problemy komunikacyjne i obniżenie pewności siebie.
Jak wygląda terapia logopedyczna?
Terapia seplenienia obejmuje:
1. Diagnozę logopedyczną – ocena budowy i sprawności aparatu mowy, nawyków oddechowych, sposobu połykania, słuchu fonematycznego.
2. Ćwiczenia przygotowawcze – usprawnianie języka, warg i podniebienia, ćwiczenia oddechowe oraz fonacyjne.
3. Wywoływanie głoski – uczenie dziecka prawidłowej artykulacji dźwięku.
4. Utrwalanie – w sylabach, wyrazach, zdaniach, a następnie w mowie spontanicznej.
5. Prace domowe – regularne, krótkie ćwiczenia w domu wspólnie z rodzicami.
Jak można wspierać dziecko w domu?
Zachęcaj do dmuchania baniek, gwizdania, baw się z dzieckiem w minki przed lustrem– to świetne ćwiczenia dla języka i warg, wspomagające poprawne oddychanie.
Czytaj wspólnie książeczki i powtarzaj różne wyrazy w formie zabawy: dzieci w wieku przedszkolnym chętnie wymyślają i naśladują dorosłych.
Mów do dziecka wyraźnie i poprawnie, nie powtarzaj błędnej wymowy.
Dbaj o prawidłowe oddychanie w torze nosowo - ustnym oraz gryzienie twardych pokarmów – to także wpływa na właściwy rozwój mowy.
Rodzice odgrywają ogromną rolę w procesie terapii. Ich zadaniem jest:
wspieranie dziecka w codziennych ćwiczeniach,
dbanie o prawidłowe nawyki (np. ograniczanie smoczka, zachęcanie do gryzienia twardszych pokarmów),
modelowanie poprawnej wymowy,
cierpliwość i pozytywne nastawienie – dziecko powinno traktować terapię jako zabawę, a nie przykry obowiązek.
Autor: Magdalena Rybak logopeda, pedagog/ oligofrenopedagog.
Dodaj komentarz
Komentarze