Kiedy warto zgłosić dziecko do psychologa?

Wychowywanie dziecka za granicą to nie tylko przygoda i szansa na nowe doświadczenia – to także codzienne wyzwania emocjonalne, kulturowe i rozwojowe. Wielu polskich rodziców mieszkających w Szwajcarii nie wie gdzie szukać specjalistycznej pomocy a ze względów kulturowych i językowych woleliby uzyskać pomoc w języku polskim. Na co dzień często mierzą się z wątpliwościami, czy pewne zachowania ich dziecka to „tylko kolejny etap w rozwoju ”, czy może sygnał, że warto skorzystać ze wsparcia psychologa dziecięcego.

W tym artykule przedstawiamy najczęstsze powody, dla których rodzice szukają pomocy psychologa, oraz kiedy warto rozważyć terapię dziecka, czyli  jakie sygnały powinny zwrócić uwagę rodzica!

1. Trudności emocjonalne – gdy dziecko nie radzi sobie z regulacją emocji. 

Złość „bez powodu”, wybuchy płaczu, wycofanie, zamknięcie się w sobie, silne reakcje na drobiazgi – to tylko niektóre objawy trudności emocjonalnych. Dzieci nie zawsze potrafią nazwać to, co czują, dlatego emocje często „wychodzą” przez zachowanie.

Jeśli rodzic widzi, że dziecko często doświadcza napięcia, frustracji, smutku, zachowań agresywnych lub autoagresji – warto skonsultować się z psychologiem. 

2. Zaburzenia lękowe.

Dzieci mogą przejawiać nasilony lęk separacyjny, czyli wykazują silny lęk przed rozłąką z rodzicami, który już wykracza poza normy rozwojowe. Dziecko może odczuwać strach przed byciem samemu w swoim pokoju, nie jest w stanie zasnąć bez obecności rodzica. Zamartwia się, że jakieś nieszczęśliwe zdarzenie może rozdzielić go z najbliższą mu osobą. Wykazuje objawy somatyczne w sytuacjach rozdzielenia ( bóle głowy, brzucha, nudności).

 Zaburzenia lękowe mogą przybrać także formę fobii zogniskowanego na przedmiotach lub sytuacjach lub też lęku uogólnionego, kiedy lęk niemal stałe towarzyszy dziecku, powodując stres i ciągłe napięcie. Często występującym zaburzeniem lękowym jest również lęk społeczny, kiedy unikanie i strach przed spotkaniami z obcymi osobami, ale również z rówieśnikami wykracza poza normy wiekowe dziecka i towarzyszą mu inne problemy funkcjonowania społecznego. 

W przypadku dzieci lękowych wymagana jest terapia psychologiczna, która pomoże dzieciom zrozumieć swój lęk i oswoić się z sytuacjami, które je wywołują. Bardzo dobre rezultaty przynosi terapia poznawczo- behawioralna. 

3. Mutyzm Wybiórczy

Kiedy dziecko nie mówi w niektórych sytuacjach społecznych np. w przedszkolu, szkole czy w stosunku do osób spoza najbliższego kręgu, podczas gdy w innych sytuacjach, najczęściej w domu jest bardzo gadatliwe. Poziom rozwoju mowy jest na prawidłowym poziomie. Mimo to dziecko trwale milczy w określonych sytuacjach. Taki brak mówienia jest utrwalony w czasie, czyli przez kolejne tygodnie, miesiące nic się nie zmienia. Nie ma to nic wspólnego z dzieckiem nieśmiałym, które początkowo nie mówi, bo się wstydzi, ale zwykle zaczyna mówić jak się oswoi z nową sytuacją/ osobą. 

Jeśli jako rodzic obserwujesz u swojego dziecka taką zmianę w zachowaniu lub dostajesz takie sygnały z przedszkola, szkoły, powinieneś poszukać dla niego pomocy psychologicznej. Dzieci z mutyzmem wymagają terapii i wsparcia. Im wcześniej się im pomoże, tym mniej odciśnie się to na ich funkcjonowaniu społecznym i samoocenie. Dzieci, które nie mówią w środowisku rówieśniczym są często wykluczane i wyśmiewane, co powoduje cierpienie, poczucie odrzucenia i obniżenie samooceny u dziecka. 

4. Problemy z adaptacją po przeprowadzce.

Zmiana kraju, szkoły i języka to duże wyzwanie dla młodego człowieka. Dodatkowo polskie dzieci często padają ofiarami prześladowań ze strony dzieci innych nacji.

Jeśli rodzic zaczyna dostrzegać różnice w zachowaniu dziecka, takie jak niechęć przed pójściem do szkoły, lęk, napady paniki, ataki złości po przyjściu ze szkoły, izolowanie się, warto zwrócić się o pomoc do psychologa.

Uwaga! Nawet jeśli dziecko na co dzień mówi już dobrze w obcym języku może mieć trudność z wyrażaniem emocji i głębszych przeżyć w języku innym niż ojczysty. Dlatego tak cenne jest wsparcie polskiego psychologa, który pomoże dziecku nazwać to co czuje i  poradzić sobie z tęsknotą za krajem, mobbingiem,  stresem związanym z nauką czy problemami w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami.

5. Zaburzenia neurorozwojowe , najczęściej spotykanymi są Spektrum Autyzmu i ADHD.

Niektóre dzieci potrzebują specjalistycznego wsparcia w związku z całościowymi zaburzeniami rozwoju ,tak jak w przypadku Spektrum Autyzmu lub w związku z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli  ADHD. Rodzice często zauważają, że ich dziecko reaguje nieadekwatnie do sytuacji, ma trudności w relacjach społecznych lub ma trudności z koncentracją, wytrwaniu na zadaniu, regulacją emocji czy cechuje ich  nadpobudliwość ruchowa, impulsywność.  Nauczyciele sygnalizują również problemy w przedszkolu/ szkole. Jeśli dziecko ma postawioną diagnozę lub są wskazania do jej przeprowadzenia, pomoc terapeutyczna jest nieodzowna. Często oprócz pomocy psychologicznej, wskazana jest terapia SI czy Trening Umiejętności Społecznych TUS.

Wczesna interwencja terapeutyczna może znacząco poprawić komfort i funkcjonowanie dziecka – zarówno w domu, jak i w środowisku szkolnym.

Czy moje dziecko może być w Spektrum Autyzmu...

6. Zaburzenia opozycyjno-buntownicze

Gdy dziecko poniżej 10 r życia przejawia nasilony negatywizm oraz  zachowania prowokujące, nieposłuszne i złośliwe . Dzieci te wykazują tendencję do przeciwstawiania się prośbom i prawom dorosłych. Zwykle wykazują niski próg tolerancji na frustrację i łatwo tracą panowanie nad sobą. Są skłonne do złości, urazy i obwiniania innych za swoje niepowodzenia. 

Jeśli jako rodzic doświadczasz takich problemów wychowawczych, warto skorzystać z konsultacji psychologicznej.  Nieleczone  zaburzenia  opozycyjno-buntownicze mogą przejść w poważniejsze zaburzenia zachowania takiej jak niszczycielstwo, okrucieństwo wobec zwierząt i innych osób,  kradzieże i inne przestępstwa.

7. Problemy w rodzinie – rozstania, napięcia, konflikty. 

Dzieci silnie reagują na atmosferę w domu. Jeśli rodzice się kłócą, są w trakcie rozstania, przechodzą przez kryzys – dziecko to czuje. Nawet jeśli wydaje się, że „wszystko gra”, dziecko odczuwa niepokój w związku z brakiem poczucia bezpieczeństwa i rozumienia sytuacji, który może odreagowywać agresywnym zachowaniem, okaleczaniem się,  odcięciem się od rodziców i szukaniem poczucia więzi i autorytetu w innym środowisku np. grupie rówieśniczej, kościele, sekcie. 

Rozmowa z psychologiem może pomóc dziecku zrozumieć sytuację i przejść przez nią w jak najmniej bolesny sposób, bez poczucia winy. Dzieci bowiem często obwiniają siebie za problemy w relacjach rodziców, błędnie interpretując zdarzenia w domu. Psycholog może być  dla dziecka w tym trudnym momencie życia  substytutem przyjaciela, rodzica i autorytetu, który wskaże mu drogę. Ważna  jest tu również psychoedukacja rodziców i praca z całym systemem rodzinnym. 

8. Gdy rodzic czuje, że coś jest „nie tak”.

Nie trzeba mieć postawionej diagnozy, by skorzystać z pomocy psychologicznej. Czasem wystarczy, że jako rodzic czujesz, że Twoje dziecko przeżywa coś trudnego – nawet jeśli nie potrafisz tego nazwać. Lepiej skorzystać z konsultacji i pomocy, niż coś ważnego przeoczyć. Może też się okazać, że niepotrzebnie się martwiłeś/aś, bo jest to po prostu kolejny etap w rozwoju Twojego dziecka. Taka pewność również przynosi realne korzyści, bo odzyskujesz spokój umysłu i dowiadujesz się czegoś nowego na temat rozwoju swojego dziecka. 

Jeśli więc jako rodzic coś nie daje Ci spokoju, warto skorzystać z pomocy i wiedzy psychologa, który w razie potrzeby omówi z Tobą kolejne kroki pomocy i wsparcia dla Twojego dziecka, Ciebie i całej rodziny. 

autor: Sylwia Parys, psycholog.