Przeprowadzka do Szwajcarii to ogromna zmiana – nowy język, nowe zasady w szkole, nowe twarze. Nic dziwnego, że niektóre dzieci zaczynają odczuwać silny lęk przed szkołą. W tym artykule przedstawiamy konkretny, ośmiotygodniowy plan wsparcia- prosto, krok po kroku.
Czym jest lęk szkolny?
Lęk szkolny to nie „lenistwo” ani „manipulacja”. To mieszanka napięcia w ciele (ból brzucha, ścisk gardła, przyspieszone tętno), trudnych myśli („nie dam rady”, „oni się ze mnie śmieją”) i zachowań unikowych (prośby, by zostać w domu, „zgubione” buty, długie przeciąganie poranka). Po przeprowadzce do innego kraju te objawy są częstsze – bo dziecko dopiero uczy się, jak działa „nowa” szkoła, tak różna od szkoły polskiej.
Dlaczego w Szwajcarii to bywa trudniejsze?
- Język i dialekt (Schwizerdütsch). Dziecko słyszy polski w domu, niemiecki w klasie, a na przerwie dialekt. To duże obciążenie poznawcze i dodatkowy stres.
- Inne zasady i oczekiwania. Większa samodzielność, inne reguły na WF czy w świetlicy mogą budzić niepewność.
- Brak „swojej” grupy. Na starcie trudno „wejść w paczkę”, zwłaszcza gdy komunikacja jest utrudniona.
- Stres rodziców. Formalności, praca, nowe mieszkanie – dziecko „czyta” nasze napięcie.
Objawy / kiedy reagować?
- codzienne poranne napięcie: ból brzucha, nudności, płacz, „łapanie” rodzica za rękę;
- unikanie konkretnych sytuacji: przerw, stołówki, zajęć sportowych, odpowiedzi przy tablicy;
- spadek nastroju, drażliwość po szkole, trudności ze snem przed poniedziałkiem;
- wycofanie rówieśnicze (siedzenie z boku, samotne przerwy);
- narastająca absencja szkolna lub prośby o wcześniejsze odbiory.
Ważne: lęk „karmi się” unikaniem. Nasz plan pomoże w bezpiecznych, małych krokach stawiać czoła tym nowym wyzwaniom.
Szybki plan na pierwsze 8 tygodni (krok po kroku)
Cel: nie „magiczne zniknięcie lęku”, tylko realny powrót do funkcjonowania – małymi, powtarzalnymi krokami. Każdy tydzień ma 2–3 działania do wdrożenia.
Tydzień 1: Stabilizacja poranków
Rytuał 3 kroków: stała godzina pobudki, śniadanie „z automatu” (2 stałe opcje), wyjście z domu o tej samej porze.
Skala napięcia 0–10: codziennie rano dziecko wskazuje poziom lęku na palcach. Zapisz w notesie.
Umowa o separacji przy wejściu: krótki pożegnalny rytuał (przytulenie, hasło, „piątka”), bez przedłużania.
Tydzień 2: Mini ankora bezpieczeństwa
- Osoba kotwica w szkole: wychowawca lub pedagog. Umawiamy 2-minutowe „check-iny” na starcie dnia przez 2 tygodnie.
- Mapa szkoły: wspólnie rysujecie „miejsca bezpieczne” (biblioteka, ławka, łazienka).
- Pierwsza mikro-ekspozycja: dziecko mówi jedno słowo do dorosłego (np. „Guten Morgen”) lub pokazuje kartę obrazkową.
Tydzień 3: Mosty językowe
- Słowa-kotwice: 5 krótkich zwrotów przydatnych na przerwach i w klasie (np. „Darf ich?”, „Ich brauche Hilfe”). Jedno nowe dziennie.
- Karta pomocy: laminowana fiszka z piktogramami („źle się czuję”, „potrzebuję przerwy”, „nie rozumiem”).
- Parowanie społeczne: nauczyciel dobiera życzliwego rówieśnika do pracy w parze.
Tydzień 4: Ruch i odzyskiwanie przerw
- Ruch przed szkołą: 5–10 min marszu/skakania na skakance, by obniżyć napięcie.
- Przerwa „na receptę”: pierwsze 5 minut dziecko spędza w spokojniejszym miejscu (biblioteka/ławka) z ustalonym zadaniem (np. sortowanie kart), a potem dołącza na placu zabaw.
- Nagradzanie odwagi: nie za „brak łez”, lecz za próby (wejście do klasy, krótkie „cześć”, zgłoszenie się w parze).
Tydzień 5: Mikro-cele w klasie
- Jedno pytanie dziennie: ustal z nauczycielem łatwe pytanie zamknięte (tak/nie, wskazanie), najlepiej do odpowiedzi na karcie.
- Mini-rola: dyżur przy rozdawaniu zeszytów – aktywność bez presji na wystąpienia.
- „Most” rodzic–nauczyciel: krótkie maile co 3–4 dni (2–3 zdania: co działa, co utrudnia).
Tydzień 6: Poszerzanie strefy komfortu
- Pierwsza wizyta kolegi/koleżanki w domu (30–60 min, zadanie wspólne: lego/puzzle).
- Stołówka na próbę: 10 minut w cichszej porze, własny zestaw sztućców, jasne zasady.
- Samoregulacja: 2 techniki do wyboru (np. oddech 4-4-4, przytulanka-antystres).
Tydzień 7: Małe wystąpienie kontrolowane
- Prezentacja 60 sekund do nauczyciela w pustej klasie (np. pokaz rysunku).
- Stopniowe podnoszenie poprzeczki: dołącza 1 rówieśnik, potem mała grupa.
- Zasada „1 nowość tygodniowo”. Nie wprowadzaj więcej niż jednego trudniejszego wyzwania na raz.
Tydzień 8: Utrwalanie i świętowanie postępów
- Podsumowanie skali 0–10 – zobaczcie spadki i wzrosty.
- Plan na kolejne 4 tygodnie (co zostaje, co delikatnie zwiększamy).
- Rytuał sukcesu: zdjęcie/rysunek „co już potrafię” i drobna wspólna nagroda za wytrwałość.
Jeśli objawy są nasilone lub utrzymują się mimo planu, najlepiej skonsultować się z polskim psychologiem. Wczesna interwencja terapeutyczna pomoże zapobiec: alienacji dziecka w grupie rówieśniczej, obniżeniu samooceny, rozwoju lęku uogólnionego, napadom paniki czy mutyzmowi wybiórczemu.
Autor: Sylwia Parys, psycholog.
Dodaj komentarz
Komentarze